HÀM LƯỢNG CHẤT HỮU CƠ TRONG ĐẤT: THÀNH PHẦN & TẦM QUAN TRỌNG 

Chất hữu cơ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chất lượng đất và năng suất trồng trọt. Cùng Indobio khám phá vai trò quan trọng của chất hữu cơ trong đất và phương pháp xác định hàm lượng chất hữu cơ theo tiêu chuẩn TCVN 8726:2012.

Thành phần chất hữu cơ trong đất 

Thành phần hữu cơ trong đất gồm vật liệu động vật và thực vật ở các giai đoạn phân hủy khác nhau. Chúng có thể là sự pha trộn của:

• Chất hữu cơ chưa phân hủy: Xác và bã của động vật, sinh vật, lá, rễ, thân cây,.. cung cấp dinh dưỡng dồi dào cho đất
• Chất hữu cơ đã phân hủy: Mùn đất - là thành phần quan trọng nhất, giữ nước và dinh dưỡng, giúp đất tơi xốp
• Sinh vật trong đất: Vi khuẩn, nấm, giun,... tham gia vào quá trình phân hủy hữu cơ trong đất
• Khoáng chất và vi lượng: carbohydrate, amino acid, kẽm,... là nguồn dinh dưỡng cho đất và cây trồng

Lợi ích của chất hữu cơ trong đất

Cải thiện cấu trúc đất

Khi chất hữu cơ phân hủy thành mùn, chúng tạo thành các phân tử giúp kết nối các hạt cát, bùn và đất sét lại với nhau. Sự kết hợp này giúp hình thành các khối đất ổn định, không bị phân hủy trong nước, nhờ đó cấu trúc đất trở nên chắc chắn và khỏe mạnh hơn.

Cải thiện khả năng thoát nước

Các khối đất ổn định này có khoảng cách giữa chúng rộng hơn, giúp không khí và nước dễ dàng lưu thông trong đất.
Điều này rất quan trọng vì nó giúp cây trồng có đủ không khí và nước để phát triển.

Giữ độ ẩm

Các chất kết tụ trong đất rất giỏi trong việc giữ nước. Mùn có khả năng hấp thụ và lưu trữ lượng nước lớn, cung cấp độ ẩm cần thiết cho rễ cây.
Điều này giúp cây luôn duy trì sức sống, ngay cả trong điều kiện thời tiết khô hạn.

Cung cấp chất dinh dưỡng

Chất hữu cơ là nguồn dinh dưỡng quý giá, cung cấp nitơ, phốt pho và lưu huỳnh, rất cần thiết cho sự phát triển của cây trồng.
Khi chất hữu cơ bị phân hủy bởi vi sinh vật, những chất dinh dưỡng này sẽ được giải phóng từ từ, đảm bảo cây có nguồn dinh dưỡng ổn định và liên tục.
Nếu đất thiếu chất hữu cơ, vi sinh vật không có thức ăn, dẫn đến việc cây trồng sẽ gặp khó khăn trong việc hấp thụ dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển.

Cách xác định hàm lượng chất hữu cơ trong đất

Để biết đất giàu hay nghèo chất hữu cơ, người ta thường sử dụng phương pháp hóa học, áp dụng tiêu chuẩn TCVN 8726:2012.

Nguyên lý: Chất hữu cơ trong đất sẽ bị oxy hóa bằng Kali Dicromat (K₂Cr₂O₇) trong môi trường axit sulfuric, sau đó đo lượng cacbon hữu cơ có trong mẫu đất.

Quy trình cơ bản:

• Chuẩn bị mẫu: Làm khô, nghiền nhỏ, rây 0,5 mm.
• Oxy hóa mẫu: Trộn đất với dung dịch K₂Cr₂O₇ và H₂SO₄ để oxy hóa chất hữu cơ.
• Chuẩn độ: Dùng muối Mohr ( hoặc dung dịch FeSO₄) chuẩn độ để xác định lượng chất đã bị oxy hóa.
• Tính toán: Tính cacbon hữu cơ và quy đổi ra hàm lượng chất hữu cơ = C × 1,724.

Bổ sung chất hữu cơ trong đất bằng cách nào?

Bón phân hữu cơ

Là cách làm phổ biến, đơn giản và hiệu quả nhất cho bà con nông dân để tăng chất hữu cơ trong đất. Nông dân có thể tham khảo một số loại phân hữu cơ sau cho đất trồng:

• Phân chuồng: Phân bò, gà, heo… đã được ủ hoai, cung cấp nguồn dinh dưỡng dồi dào và toàn diện nhất cho đất
• Phân rác: Ủ từ lá cây, rơm, rạ,...
• Phân xanh: Cây họ đậu hoặc cây che phủ được cày vùi vào đất
• Phân hữu cơ công nghiệp: gồm hữu cơ vi sinh, hữu cơ khoáng, hữu cơ sinh học,.... được bón trực tiếp vô đất

Sử dụng than sinh học

Than sinh học giúp giữ nước, giữ dinh dưỡng lâu dài và tăng mùn ổn định cho đất. Tuy nhiên, đây là phương pháp khá tốn kém và cần hiệu quả lâu dài,

Hạn chế canh tác quá mức

Giảm cày xới để giữ mùn tự nhiên và kết cấu đất ổn định, duy trì vi sinh vật có lợi trong đất và hạn chế xói mòn khi mưa lớn.

Chất hữu cơ trong đất là yếu tố then chốt quyết định năng suất cây trồng. Hiểu rõ thành phần, vai trò và cách bổ sung chất hữu cơ sẽ giúp bà con nông dân cải thiện  hiệu quả canh tác và tăng mức độ cạnh tranh trên thị trường